Duy ngã độc tôn là gì? Duy ngã độc tôn là một trong những câu nói mà Đức Phật vừa chào đời đã nói. Đây được coi là thành ngữ, tôn chỉ mà những ai tìm hiểu về đạo Phật đều có dịp được nghe và thuyết giảng. Trong bài viết này bantinz sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về nguồn gốc cũng như phân tách nghĩa nhé!
Duy ngã độc tôn là gì?
Duy ngã độc tôn là một vế của thành ngữ:
Thiên thượng thiên hạ
Duy ngã độc tôn
Nhất thiết thế gian
Sinh lão bệnh tử
Đây là câu nói mà tương truyền rằng Đức Phật đã nói khi vừa chào đời, ngài đã bước đi 7 bước và chỉ tay lên trời nói “Thiên thượng thiên hạ, Duy ngã độc tôn, Nhất thiết thế gian, Sinh lão bệnh tử”
Xem thêm: Bệnh giang mai là gì? Bị giang mai có chữa được không?
Duy ngã độc tôn được hiểu như thế nào cho đúng?
Cả câu nói mang lại ý nghĩa: dù ở bất kì đâu thì chỉ ta là tôn quý, là duy nhất. Cách nói này của Đức Phật Thích ca Mâu Ni có chút tự phụ. Tuy nhiên, nhiều tài liệu cho thấy Ngài là một người đã giác ngộ, chứng thập chân lý, thành tựu đạo quả Vô thượng Bồ đề. Điều này chưa một ai đến hiện tại có thể làm được điều tương tự như vậy. Như vậy, Đức Phật là người tôn quý, có đức hạnh và trí tuệ bậc nhất thế gian. Do đó, nói Ngài là “Độc tôn” cũng không có gì tự phụ. Ngài đã không còn sự phiền não, sầu đau của thế gian. Vì vậy Đức Phật nói “duy ngã độc tôn” không sai.
“Duy ngã” nghĩa của từ này khá rộng gồm các lớp nghĩa như:
1. Duy ngã là chỉ có sự giác ngộ, bởi giác ngộ là thành Phật. Đó là sự tối tôn ở đời.
2. Duy ngã là chỉ có chân ngã, là cái diệu hữu mầu nhiệm, tức là khi đạt được chân không rốt ráo.
3. Duy ngã là chỉ có Phật tánh trong mỗi chúng ta ‘là tôn quý nhất’, vì mỗi chúng sanh đều có Phật tánh và sẽ thành Phật.
4. Duy ngã là pháp thân thường trụ, là bản thể của ba đời chư Phật và của tất cả chúng sanh. Với ý nghĩa này nên, kinh Đại Bát Niết Bàn, phẩm Ai thán, Đức Phật đã nêu: “Ngã” chính là thật nghĩa của Phật, “Thường” chính là thật nghĩa của Pháp Thân, “Lạc” là thật nghĩa của Niết Bàn, “Tịnh” là thật nghĩa của Pháp.
“Thiên thượng thiên hạ, Duy ngã độc tôn” trên trời dưới đấy chỉ giác ngộ nơi Phật là viên mãn, trân quý nhất, chỉ có chúng ta tự định đoạt giá trị của mình. Gía trị ở đây chính là trí huệ ở bên trong sau đó đem trí huệ đó vào ứng dụng cuộc sống, hiến dân cho đời. Nếu chính chúng ta không tìm ra được bản ngã, tìm được trí huệ của mình có thể dẫn đến lầm đường lạc lối.
Nguồn gốc của Thiên thượng Thiên hạ – Duy ngã độc tôn
Vào năm 29 tuổi, Thích Ca Mâu Ni, con trai của Vua Tịnh Phạn ở Kapilavastu, miền bắc Ấn Độ, đã chịu nhiều đau khổ của cuộc sống: tuổi già, bệnh tật và cái chết. Ông đã từ bỏ cuộc sống vương giả của mình và trở thành một nhà sư. Nhiều năm tu hành, cuối cùng ông cũng đắc Đạo và sáng lập ra Phật giáo.
Tương truyền, Thích Ca Mâu Ni sinh ra từ sườn phải của mẹ là bà Maya, khi đứng xuống đất có thể đứng vững, đi vòng tròn bảy bước và mỗi bước đi đều sinh ra hoa sen. Thái tử Thích Ca nhìn quanh, dùng ngón tay này chỉ lên trời và xuống đất rồi nói lớn: 天上天下，唯我独尊 /tiān shàng tiān xià, wéi wǒ dú zūn/: Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn tức là “Ta là duy nhất trên trời và thế giới.”
Đây là truyền thuyết về sự ra đời của Thái tử Thích Ca Mâu Ni trong Phật giáo. Cái “tôi” được đề cập ở đây không thể hiểu lầm là “cái tôi giả tạo” trong vòng sinh tử luân hồi. Đúng hơn, nó đề cập đến “cái tôi lớn” và “cái tôi chân thật” ở khắp mọi nơi và hoàn toàn tự do, tức là cái tôi “luôn luôn hạnh phúc và thanh tịnh” như đã được đề cập trong Kinh Niết Bàn. Ý nghĩa của tự ngã này tương tự như ý nghĩa của “Phật tính” và “tính vĩnh viễn thực sự”.
Tập bốn của “Ngũ Đế Nguyên”: “Hỏi: Con đường cuối cùng không khó, nhưng ta ghét phải lựa chọn. Làm sao lại không chọn được? Sư phụ nói:” Trong thiên địa, ta là duy nhất. “Ta là người duy nhất tôn kính chỉ có Thần Phật, cái gọi là“ trên trời dưới gian không có gì giống Phật tổ ”.
Ý nghĩa của Duy ngã độc tôn
Ý của câu này rất dễ bị hiểu nhầm, Đức Phật đã nói: “Ta là duy nhất trên trời và thế giới.” Cái tôi ở đây không chỉ chính Đức Phật. Nếu lấy chữ “tôi” làm chính mình thì sẽ hẹp hòi.
Đức Phật là người giác ngộ cao nhất trên thế gian, dĩ nhiên Đức Phật sẽ không nói những lời hẹp hòi như vậy. Ý nghĩa của những lời này là Đức Phật đang nói với tất cả chúng sinh chứ không phải chính mình. Chữ “Ta” ở đây thực ra chỉ Phật tánh của muôn loài, là chân tướng của muôn loài.
Vấn đề lớn nhất trên thế giới này không phải là hiểu thế giới, mà là biết chính mình, mình là ai? Không ai có thể giải đáp được bí ẩn muôn thuở này, chỉ có chính mình mới biết “ta” là ai? Đó là lý do tại sao Đức Phật có thể nói “Ta là duy nhất trên trời và thế giới”.
Tôi có thể hiểu “tâm trí” này là Bản ngã có thể tạo ra mọi thứ, và Bản thể này chính là chúng ta. Đức Phật nói: “Chỉ có ta là duy nhất.” Chính là muốn nói với muôn loài rằng vạn vật trên đời là do chúng sinh tự tạo ra, vận mệnh nằm trong tay chính chúng ta.
Trên đời này không có ai thống trị vạn vật, số phận của mỗi chúng ta đều do chính mình mà ra. Người nào gieo nhân nào thì sẽ bị quả báo nào.
Đức Phật là một người đã giác ngộ, ý của Ngài khi nói điều này là Ngài hy vọng rằng tất cả chúng ta đều có thể làm chủ vận mệnh của chính mình. Không bị những thói hư tật xấu của chính mình điều khiển, mà hãy hiểu một chân lý: “Số phận là tạo ra bởi chính chúng ta, và chúng ta tìm kiếm phước lành cho chính mình.”
Tạm kết
Phật pháp nhiệm màu, gần mà xa, xa mà gần. Mỗi chúng ta chỉ bình an hạnh phúc khi không còn tham sân si, có thể buông bỏ bụi trần và trải nghiệm cuộc sống được tốt nhất. Dường như ở xã hội hiện đại ngày nay, con người bị cuốn vào guồng quay cơm áo gạo tiền với nhiều bộn bề, tranh đấu mà dẫn quên mất “mình là ai?” “sứ mệnh của mình ở cuộc đời này là gì?” dần dần cuộc sống không còn thú vị, không ít người bị đồng tiền làm tha hóa. Câu nói “Thiên thượng thiên hạ, Duy ngã độc tôn” vẫn còn giá trị, tôn chỉ cho chúng ta.
