Rối loạn lo âu là căn bệnh tâm lý xã hội phổ biến hiện nay. Với sự phát triển bùng nổ của mạng xã hội, khoa học công nghệ chi phối đời sống chúng ta, guồng quay cuộc sống hối hả con người sống nhanh sống vội. Để hiểu thêm về rối loạn lo âu là gì? Cách nhận biết và điều trị tại nhà thì cùng đọc ngay bài viết sau nhé!
Rối loạn lo âu là gì?
Rối loạn lo âu là loại rối loạn cảm xúc đặc trưng bởi cảm giác lo sợ, khó chịu mơ hồ kèm theo đó là các triệu chứng vã mồ hôi, đau đầu, khô miệng, bứt rứt siết chặt ở ngực, khó chịu ở vùng thượng vị, bồn chồn không thể đứng hay ngồi yên một chỗ.
Sự khác nhau giữa lo âu bình thường và lo âu bệnh lý là:
- Lo âu thông thường: chỉ xảy ra khi có một sự kiện khách quan tác động vào chủ thể, đây là trạng thái cảm xúc lo âu hoàn toàn phù hợp với diễn biến tâm lý và trạng thái thần kinh bình thường. Nó sẽ mất đi khi sự việc đã được giải quyết.
- Lo âu bệnh lý: không xuất phát từ nguyên nhân rõ ràng nào hoặc người bệnh biểu hiện quá mức. Triệu chứng thường sẽ gây khó chịu, căng thẳng kéo dài ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt của người bệnh và những người xung quanh.
Xem thêm: Hj, Bj, Fj là gì? Ý nghĩa các thuật ngữ trong Massage tình dục
Các loại rối loạn lo âu thường gặp
Chứng rối loạn lo âu rất đa dạng, có thể rối loạn lo âu tổng quát, rối loạn lo âu xã hội (ám ảnh xã hội), là nỗi ám ảnh cụ thể của mỗi cá nhân hay các rối loạn lo âu tách biệt.
Một vài rối loạn lo âu thường gặp có thể bạn chưa biết:
Rối loạn lo âu lan tỏa:
Đây là loại rối loạn lo âu có biểu hiện là lo lắng thái quá trước các sự kiện hoạt động. Sự lo âu này thường rất khó kiểm soát đi kèm với các biểu hiện về thể chất như khó ngủ, căng cơ, bứt rứt, bực tức khó chịu, ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống, công việc, học tập của người bệnh và những người xung quanh.
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD):
Người mắc chứng rối loạn thành thường có hành vi lặp lại nhiều lần và ám ảnh đến mức không thể kiểm soát được. Ví dụ như bệnh sạch sẽ quá mức, thường xuyên dọn dẹp, sắp xếp liên tục, rửa tay rất nhiều vị sợ vi khuẩn, vi trùng,…Sự ám ảnh cưỡng chế này gây mất nhiều thời gian ảnh hưởng đến cuộc sống, thói quen sinh hoạt, công việc và các mối quan hệ xung quanh cảm thấy khó chịu.
Các ám ảnh thường hay gặp là ý nghĩ lặp đi lặp lại về việc bị lây bệnh, nghi ngờ điều gì đó, nhu cầu sắp xếp đồ đặc theo thứ tự,…Tự cưỡng chế các hành vi lặp đi lặp lại nhiều lần như (rửa tay, sắp xếp, kiểm tra,…) Ở hầu hết trường hợp người bệnh luôn cảm thấy bó buộc thực hiện hành vi cưỡng chế để giảm sự đau khổ kèm ám ảnh. Ví dụ người sợ vi khuẩn lây bệnh để cưỡng chế cái nỗi sợ đó thì họ đi rửa tay rất nhiều lần.
Rối loạn hoảng loạn:
Biểu hiện đặc trưng là những cơn hoảng sợ, tâm lý người bệnh bị cảm giác sợ hãi cực độ chi phối. Cơn hoảng sợ thường ngắn và đột ngột, gây ra các phản ứng dữ dội ở cơ thể như đau tim, khó thở, đau ngực…Người bệnh có xu hướng tránh xa những nơi có cơn hoảng sợ xảy ra. Trong một số trường hợp, nỗi sợ lấn át người bệnh, khiến họ cố thủ trong nhà, hạn chế giao tiếp. Bệnh này đặc trưng bởi cơn lo âu dữ dội (hoảng loạn) tái diễn nhưng không giới hạn vào bất kỳ tình huống hoặc hoàn cảnh đặc biệt nào.
Các triệu chứng thay đổi tùy theo từng người bệnh, nhưng thường khởi đầu với tim đập nhanh, đau ngực, nghẹt thở, choáng váng… Ngoài ra, người bệnh còn có biểu hiện khác như sợ chết, sợ phát điên… Các cơn hoảng loạn thường kéo dài trong vài phút hoặc lâu hơn.
Nỗi ám ảnh xã hội – Rối loạn lo âu xã hội
Là một rối loạn lo âu đặc trưng bởi sự lo lắng quá mức trong các tình huống xã hội hàng ngày. Lo sợ và lo âu ở những người có ám ảnh sợ xã hội thường tập trung vào việc bị xấu hổ hoặc bị bẽ mặt nếu họ không đáp ứng được mong đợi. Ví dụ như sợ nói trước đám đông, sợ ánh đèn sân khấu, sợ gặp gỡ người lạ, …
Nguyên nhân của chứng rối loạn lo âu
Quá khó để xác định nguyên nhân gây rối loạn lo âu, nhưng có một số yếu tố nguy cơ dễ khiến một cá nhân mắc rối loạn lo âu hơn người khác.
Sự thay đổi hormone hạnh phúc trong cơ thể:
Nhiều chứng minh khoa học đã cho thấy việc thiếu hụt các hormone dẫn truyền thần kinh như (serotonine, gamma aminobutyric acid, norepinephrine) có thể là nguyên nhân gây ra những rối loạn về tâm lý, cảm xúc của người bệnh. Mạng lưới liên lạc tới bộ não có thể phản ứng sai trong vài tình huống vì vây mà sử dụng các loại thuốc chống trầm cảm sẽ làm tăng chất dẫn truyền thần kinh giảm triệu chứng lo âu trầm cảm.
Do di truyền
Các nghiên cứu của nhà khoa học Mỹ cho thấy chứng rối loạn lo âu có thể liên quan đến tiền sử gia đình (di truyền). Nếu trong gia đình có người mắc các bệnh lý về thần kinh, tinh thần không ổn định thì có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường
Tuy nhiên việc có mắc chứng rối loạn lo âu hay không thì còn phụ thuộc vào điều kiện sống, môi trường, hoàn cảnh, giáo dục từ phía gia đình và tác động từ bên ngoài. Do đó mà yếu tố di truyền chỉ là một phần nhỏ.
Căng thẳng kéo dài
Những người căng thẳng kéo dài sẽ gây ra chứng rối loạn lo âu kéo dài, những căng thẳng áp lực từ cuộc sống sẽ khiến cho người bệnh có những suy nghĩ tiêu cực, tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng đến trạng thái tâm lý, bộ não luôn ở tình trạng căng thẳng. Những áp lực có thể gây ra như:
- Áp lực từ công việc, thay đổi công viêc, thất nghiệp
- Thay đổi môi trường sống (tình trạng này diễn ra với trẻ em và người già bởi khả năng thích nghi thay đổi chưa tốt)
- Phụ nữ mang thai và sau sinh dễ mắc trầm cảm
- Những chấn động về tâm lý như sự mất mát người thân, các mối quan hệ thân quen
- Mâu thuẫn tình cảm, các mối quan hệ gia đình, xã hội
Các vấn đề về sức khỏe
Theo nhiều chuyên gia thì nguy cơ mắc về các bệnh tâm lý trong đó rối loạn lo âu, người bệnh thường mắc các chứng bệnh về sức khỏe tinh thần kéo dài gây ra rối loạn về tâm lý. Một số bệnh làm tăng nguy cơ mắc hội chứng rối loạn lo âu như:
Các bệnh về nội tiết
HIV/AIDS
Bệnh thần kinh (parkinson, sau đột quỵ,….)
Tiểu đường
Tim mạch
Các bệnh về tiêu hóa như viêm đường ruột, viêm đường kích thích
Tác dụng phụ của thuốc ngủ, thuốc an thần
Việc nhứng người bị mất ngủ kéo dài, gây mất ngủ phải sử dụng thuốc an thần thuốc thủ kéo dài sẽ để ra những tác dụng phụ cho người bệnh trong đó có chứng rối loạn lo âu, căng thẳng kéo dài. Nếu không điều trị thì sẽ rất nguy hiểm cho hệ thần kinh
Sử dụng các chất kích thích, gây nghiện
Nhiều chứng minh khoa học cho thấy các chất gây nghiện như rượu bia, thuốc lá và chất kích thích là nguyên nhân gây ra chứng rối loạn lo âu. Khi căng thẳng, người bệnh thường xuyên tìm đến rượu bia và các chất kích thích để giảm cẳng thẳng. Tuy nhiên đây chỉ là giải pháp tạm thời làm cho hệ thần kinh tạm quên đi, có cảm giác hưng phấn, tạo ra phản xạ có điều kiện. Mỗi khi căng thẳng thì thần kinh lại phải sử dụng chất kích thích gây nghiện, từ đó làm tình trạng bệnh ngày một trầm trọng hơn.
Dấu hiệu nhận biết người bị rối loạn lo âu
Triệu chứng chính của rối loạn lo âu là sợ hãi hoặc lo lắng quá mức. Rối loạn lo âu cũng có thể gây khó thở, ngủ, khó có thể đứng yên và tập trung. Các triệu chứng cụ thể của bạn phụ thuộc vào loại rối loạn lo âu bạn có. Các triệu chứng thường gặp là:
- Hoảng loạn, sợ hãi, cảm thấy không chắc chắn hay không an toàn
- Khó ngủ, sợ hãi, lo lắng cả trong giấc ngủ
- Không thể giữ bình tĩnh và đứng yên
- Lạnh, đổ mồ hôi, tê hoặc ngứa ran tay hoặc chân
- Khó thở, hoặc thở nhanh hơn bình thường
- Tim đập nhanh
- Khô miệng, buồn nôn
- Cơ bắp căng thẳng
- Chóng mặt
- Giảm khả năng tập trung
- Ám ảnh trong suy nghĩ về một vấn đề nhiều lần
- Có những hành vi nghi thức, như rửa tay, kiểm tra khóa cửa… quá nhiều lần
- Khó khăn giữ bình tĩnh hoặc vượt qua cơn lo âu
Cách chẩn đoán rối loạn lo âu mà bạn cần biết
Việc chẩn đoán rối loạn lo âu giai đoạn đầu nhiều người dễ nhầm lẫn với chứng rối loạn lo âu thông thường. Do đó mà khi tình trạng bệnh trở nặng nhiều người rơi vào trạng thái trầm cảm, tiêu cực. Để giúp chẩn đoán chính xác thì ban cần:
- Đến các bệnh viện chuyên khoa nghe tham vấn từ chuyên gia, bác sĩ tâm lý, tâm thần để có bước chẩn đoán rối loạn lo âu tốt nhất. Bác sĩ là người có kinh nghiệm sẽ biết những câu hỏi test về triệu chứng và tiền sử bệnh để nắm bắt chính xác các giai đoạn của bệnh
- Việc chẩn đoán và thống kê các chứng rối loạn tâm thần (DSM) đây là các hướng dẫn chuyên khoa được công bố bởi hiệp hội Tâm thần Mỹ được sử dụng bởi các chuyên gia sức khỏe tâm thần. Đây là phương pháp được áp dụng nhiều trong chẩn đoán chuyên khoa hiện nay:
+) Bệnh nhân có biểu hiện nhiều lo lắng về một sự kiện hoặc hoạt động của hầu hết các ngày trong tuần, ít nhất sáu tháng
+) Rất khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc lo lắng
+) Lo âu hoặc lo lắng là nguyên nhân gây căng thẳng đáng kể hoặc gây trở ngại cho cuộc sống hàng ngày.
+) Có những lo lắng không liên quan đến trạng thái sức khỏe tinh thần, các cuộc tấn công hoảng loạn, lạm dụng các chất hoặc rối loạn căng thẳng hậu tâm lý tổn thương.
+) Các triệu chứng bồn chồn, mệt mỏi khó tập trung, khó chịu, cơ bắp căng thẳng hoặc khó ngủ.
+) Có những rối loạn lo âu tổng quát như: rối loạn hoảng sợ, trầm cảm, lạm dụng thuốc, rối loạn stress sau chấn thương
Các điều trị rối loạn lo âu tại nhà
Điều trị hiệu quả nhất của rối loạn lo âu là điều trị kết hợp các liệu pháp tâm lý, điều trị thuốc. Việc điều trị đòi hỏi nhiều thời gian dù là điều trị với thuốc hay tâm lý.
- Liệu pháp tâm lý trị liệu: Tâm lý gia sẽ dành nhiều thời gian để hỗ trợ tâm lý cho bạn. Qua những cuộc trò chuyện tâm lý nhằm mục đích giúp bạn hiểu thêm về tình trạng của mình, những điều gì đang góp thành khó khăn cho bạn, khám phá bản thân qua đó tìm được hướng giải quyết phù hợp cho mình.
- Dùng thuốc: Điều trị thuốc có thể kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm hoặc hơn tùy tình hình của mỗi cá nhân. Bạn cần được thăm khám, để bác sĩ có thể xác định loại thuốc nào là phù hợp với bạn, và cần tái khám đều đặn để điều chỉnh liều phù hợp với tình hình thực tế của bạn.
- Để điều trị rối loạn lo âu, bạn cần sự hỗ trợ của những nhà chuyên môn (bác sĩ tâm thần, tâm lý gia…). Cùng với việc điều trị, có một số điều bạn có thể làm để tự giúp mình giảm nhẹ một số triệu chứng của rối loạn lo âu.
Dành thời gian cho bản thân mỗi ngày: Có thể là 20 phút thư giãn hoặc một hoạt động nào đó giúp bạn cảm thấy thú vị, thoải mái, dễ chịu. - Thay đổi thói quen sống khoa học lành mạnh như: tập thể dục (đi bộ, chạy bộ, bơi lội, yoga…): Tùy vào sức khỏe của bạn mà chọn hoạt động phù hợp. Hoạt động thể dục rất cần thiết, và hiệu quả đối với những người bị rối loạn lo âu.
- Nên có chế độ ăn uống phù hợp, nên ăn những đồ ăn lành mạnh, tránh những đồ ăn cay nóng làm căng thẳng tâm lý, bực dọc trong người.
- Chăm sóc giấc ngủ
- Tránh uống các loại đồ uống có caffein, hoặc chất kích thích
- Nên tập luyện hít thở sâu, nhịp thở đều tránh tim đập nhanh
- Có suy nghĩ tích cực, tin tưởng vào bản thân: đây là điều rất khó khăn với những người bệnh, bởi nếu họ tự chủ suy nghĩ tích cực được thì đã không mắc bệnh. Có một số biện pháp là luôn nghe sách nói, postcast về chữa lành tổn thương, tâm lý, luôn tự mình cổ vũ động viên. Nên giao thiệp với những người tích cực để đón nhận năng lượng, suy nghĩ tích cực
Nhìn chung mỗi một cách thức điều trị bệnh sẽ phù hợp với một nhóm đối tượng, do đó mà bạn nên tham khảo và thực hành để tìm ra các phương pháp phù hợp nhất. Bạn cũng không nên quá căng thẳng, đây là bệnh tâm lý do đó mà cần có sự điều chỉnh nhịp nhàng từ từ để bệnh được thuyên giảm
Tạm kết
Trên đây là những dấu hiệu nhận biết, tìm hiểu về rối loạn lo âu là gì? cùng với đó là các thông tin về cách chẩn đoán và điều trị rối loạn lo âu tại nhà. Hy vọng với các thông tin trên giúp bạn giải đáp được các thắc mắc có thêm kiến thức trong việc điều trị bệnh. Theo dõi trang nhiều hơn để cập nhật thêm các thông tin hay ho thú vị nhé!
