Social Anxiety là gì? Social Anxiety là hội chứng rối loạn lo âu xã hội. Đây là chứng bệnh tâm lý gặp phải ở đại đa số người trẻ. Tỷ lệ mắc hiện nay khá cao, khiến khá nhiều người lo lắng mắc phải. Cùng theo dõi bantinz dưới đây để xem nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh hiệu quả nhất!
Social Anxiety là gì?
Social Anxiety hay hội chứng rối loạn lo âu xã hội đây là dạng ám ảnh sợ thuộc nhóm rối loạn lo âu, thể hiện bằng sự sợ hãi quá mức kể cả những tình huống bình thường
Những người mắc chứng bệnh này thì thường có nỗi sợ, khó khăn khi nói chuyện với mọi người, sợ mọi người đánh giá, xem xét. Nó được đặc trưng bởi các tình huống xã hội thông thường như: nói chuyện trước đám đông, nói chuyện qua điện thoại, hẹn hò, ăn uống nơi công cộng, gặp người lạ,…Họ thường né tránh và luông có cảm giác sợ hãi, căng thẳng quá mức
Ngoài ám ảnh xã hội thì nhiều người còn mắc phải các nỗi sợ như sợ con vật, sợ không gian hẹp, sợ độ cao. Hội chứng này xuất hiện chủ yếu ở giai đoạn 11 – 19 tuổi và hiếm khi khởi phát sau 25 tuổi với tỷ lệ ở nữ cao gấp 2 lần nam giới. Ở Mỹ thì rối loạn lo âu xã hội là bệnh tâm thần phổ biến chỉ đứng thứ 3 sau trầm cảm và lạm dụng chất gây nghiện.
Xem thêm: Dopamine là gì? Cách làm tăng hormone hạnh phúc là gì?
Dấu hiệu nhận biết rối loạn lo âu xã hội
Nhiều người thường lầm tưởng giữa lo âu thông thường với rối loạn lo âu xã hội bởi nó cũng có những biểu hiện khá giống nhau. Tuy nhiên để có thể nhận biết được thì bạn cần phải dành thời gian quan sát và có những biểu hiện sau:
- Có cảm giác lo âu, bồn chồn quá mức trước những tình huống xã hội không quá nghiêm trọng hay đặc biệt
- Tình trạng lo lắng, căng thẳng về các tình huống xã hội kéo dài trong nhiều tuần đến nhiều tháng
- Cảm giác sợ hãi tăng lên khi người khác quan sát và có xu hướng đánh giá những hành vi của bản thân, nhất là những người không quen biết
- Luôn lo sợ bẽ mặt và xấu hổ
- Sợ hãi khi phải nói chuyện và tương tác với người lạ
- Lo sợ người khác sẽ nhận ra tâm trạng lo lắng và căng thẳng của bản thân
- Sự lo âu và căng thẳng quá mức khiến người bệnh có xu hướng né tránh tối đa những tình huống xã hội. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến quá trình học tập, làm việc và chất lượng cuộc sống
- Luôn có sự lo lắng về những hoạt động, sự kiện xã hội chưa từng xảy ra
- Dự đoán những hậu quả tiêu cực nhất có thể xảy ra trong các tình huống xã hội
Ngoài những biểu hiện về mặt tâm lý, hội chứng sợ xã hội còn gây ra một số triệu chứng cơ thể như:
- Thở nhanh và cảm thấy nghẹn thở
- Đỏ bừng mặt
- Có cảm giác nôn nao và buồn nôn
- Tay và giọng nói bị run
- Có cảm giác uể oải, chóng mặt
- Tăng nhịp tim
- Đổ mồ hôi
- Khó chịu ở dạ dày
- Căng cơ
Đối với trẻ nhỏ, sự lo lắng quá mức về những hoạt động, tình huống xã hội có thể biểu hiện thông qua một số triệu chứng như không chịu rời xa cha mẹ, cáu giận và quấy khóc.
Một số tình huống xã hội người mắc chứng ám ảnh sợ xã hội có xu hướng né tránh:
- Đi học hoặc đi làm
- Tham gia các buổi tiệc có nhiều người lạ
- Tương tác và trò chuyện với người lạ
- Sợ/ né tránh giao tiếp bằng mắt
- Rất khó khăn và luôn có xu hướng né tránh việc bắt đầu các cuộc trò chuyện
- Hẹn hò
- Sử dụng nhà vệ sinh công cộng
- Ăn uống trước mặt người khác – đặc biệt là những người không quen biết
Để dễ dàng nhận biết thì chứng rối loạn lo âu xã hội thường sẽ xuất hiện khi bị căng thẳng, sang chấn tâm lý quá mức. Luôn cố gắng né tránh các tình huống xã hội, tạo vỏ bọc an toàn nhất để tạo cảm giác thoải mái và giảm đi sự lo âu, sợ hãi cho người bệnh. Nếu tình trạng này kéo dài lâu sẽ rất nguy hiểm ảnh hượng nghiêm trọng đến chất lượng sống và các mối quan hệ xã hội.
Nguyên nhân gây ra chứng rối loạn lo âu xã hội – Social Anxiety là gì?
Nguyên nhân chính xác gây rối loạn lo âu xã hội vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên qua nhiều nghiên cứu, các chuyên gia cho rằng hội chứng này có liên quan đến yếu tố di truyền và ảnh hưởng của môi trường sống. Ngoài ra, nguy cơ mắc bệnh cũng có thể tăng lên nếu có thêm một số yếu tố khác tác động.
Các nguyên nhân, yếu tố gia tăng nguy cơ rối loạn lo âu xã hội:
- Di truyền: Rối loạn lo âu nói chung và ám ảnh sợ xã hội nói riêng đều có tính chất gia đình. Mặc dù chưa nghiên cứu cụ thể cách thức gen tác động trong việc hình ảnh ám ảnh sợ xã hội, tuy nhiên hầu hết những người mắc chứng SAD đều có người thân mắc các rối loạn lo âu và một số bệnh tâm thần có liên quan.
- Bất thường về cấu tạo, hoạt động của não bộ: Mất cân bằng serotonin (chất hóa học trong não bộ có vai trò điều chỉnh tâm trạng) được xem là nguyên nhân gây ra các bất thường về mặt tâm lý. Khi xét nghiệm hình ảnh não ở bệnh nhân mắc hội chứng sợ xã hội, các chuyên gia nhận thấy, hạch hạnh nhân hoạt động quá mức. Như đã biết, hạch hạnh nhân có vai trò kiểm soát sự lo âu và sợ hãi. Cơ quan này hoạt động quá mức có thể gây ra những rối loạn về tâm lý và hành vi.
- Môi trường sống: Ngoài yếu tố di truyền, môi trường sống cũng có thể là nguyên nhân gây ra rối loạn lo âu xã hội. Các chuyên gia cho rằng, trẻ nhỏ có nguy cơ bị SAD do bị cha mẹ kiểm soát và bảo vệ quá mức. Ngoài ra, trẻ cũng có thể học các hành vi bất thường từ bố mẹ, anh chị mắc chứng ám ảnh sợ xã hội và dần dần phát triển thành hội chứng này.
Tương tự như các dạng rối loạn lo âu khác, hội chứng sợ xã hội thường bùng phát từ sự tương tác phức tạp giữa nhiều nguyên nhân và yếu tố. Ngoài những nguyên nhân phổ biến trên, nguy cơ mắc hội chứng này cũng có thể tăng lên đáng kể khi có những yếu tố rủi ro sau:
- Tiền sử gia đình mắc hội chứng sợ xã hội và các ám ảnh sợ tương tự
- Sang chấn tâm lý (chấn thương nghiêm trọng, xung đột gia đình, bị lạm dụng, từng bị chế giễu, bắt nạt và sỉ nhục)
- Tính cách rụt rè, nhút nhát
- Thay đổi công việc và môi trường sống
- Mắc bệnh Parkinson hoặc có những khuyết điểm về ngoại hình như nói lắp, khuôn mặt bị biến dạng….
Tác hại của rối loạn lo âu xã hội
Về cơ bản, nỗi sợ và sự lo lắng quá mức trước những tình huống xã hội không đe dọa đến sức khỏe. Người bệnh có thể tự trấn an bản thân bằng cách né tránh những hoạt động gây ra các cảm xúc tiêu cực. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp đối phó tạm thời. Nếu không được điều trị sớm, ám ảnh sợ xã hội có thể ảnh hưởng đến việc học, hiệu quả làm việc và các mối quan hệ xã hội.
Khác với các rối loạn lo âu khác, người bị ám ảnh sợ xã hội luôn cảm thấy bất an khi giao tiếp và tương tác với người lạ. Chính vì vậy, có khoảng 36% trường hợp không tìm kiếm sự giúp đỡ trong ít nhất 10 năm đầu tiên. Đây là trở ngại lớn nhất khiến bệnh nhân thụ động trong việc thăm khám và điều trị.
Một số ảnh hưởng do rối loạn lo âu xã hội gây ra:
- Lạm dụng rượu và chất gây nghiện
- Hình thành tâm lý tự tin, thiếu quyết đoán và đánh giá thấp bản thân
- Người bị rối loạn lo âu thường có kỹ năng xã hội kém do sự lo lắng quá mức chi phối hoạt động giao tiếp. Về lâu dài, người bệnh không thể thực hiện các hoạt động xã hội và dần tách rời khỏi cộng đồng, có xu hướng cô lập bản thân (thích ở trong nhà và tự giao tiếp).
- Quá trình học tập và làm việc bị ảnh hưởng nghiêm trọng
- Cô lập bản thân quá lâu cũng với nỗi sợ hãi tột độ về các hoạt động xã hội khiến người bệnh luôn cảm thấy cô đơn và lạc lõng.
- Có suy nghĩ và hành vi tự sát (đặc biệt là ở những trường hợp đi kèm với lạm dụng chất gây nghiện và rối loạn trầm cảm)
Rối loạn lo âu xã hội gia tăng nguy cơ mắc các bệnh tâm thần khác như trầm cảm và rối loạn tâm thần do rượu, chất gây nghiện. Ngoài ra, bệnh lý này còn làm nghiêm trọng hoặc tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe mãn tính như đau nửa đầu, đau mỏi vai gáy, đau dây thần kinh tọa, cao huyết áp, hội chứng ruột kích thích,…
Các phương pháp điều trị rối loạn lo âu xã hội hiệu quả
Việc điều trị chứng rối loạn lo âu xã hội được rất nhiều người quan tâm hiện nay. Để điều trị thành công thì nó sẽ phụ thuộc vào mức độ ảnh hưởng của hội chứng này, tình trạng diễn tiến của bệnh nặng hay nhẹ để có thể sử dụng các phương pháp điều trị cho phù hợp:
Sử dụng thuốc
Thuốc là phương pháp điều trị đầu tiên được lựa chọn cho tất cả các chứng bệnh hiện nay. Loại thuốc điều trị chính là thuốc trầm cảm – thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc. Một vài loại thuốc chính gồm:
Thuốc chống trầm cảm:
Thuốc chống trầm cảm được ưu tiên lựa chọn để điều trị ám ảnh xã hội. Loại thuốc này có tác dụng ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs). Nhóm thuốc này mang lại hiệu quả tốt và ít có tác dụng dụng
Thuốc giải lo âu:
Thuốc giải lo âu (Benzodiazepines) được sử dụng để giải tỏa bớt căng thẳng cho người bị chứng rối loạn lo âu. Tuy nhiên loại thuốc này có nhược điểm là dễ gây nghiện và bị phụ thuộc vào thuốc. Do đó mà nó chỉ được chỉ định sử dụng khi sử dụng thuốc chống trầm cảm không mang lại hiệu quả cao
Thuốc chẹn beta:
Loại thuốc này có tác dụng ngăn chặn tác dụng của adrenaline nhằm giảm các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật như tăng huyết áp, tim đập mạnh, chân tay và giọng nói run lẩy bẩy
Trị liệu tâm lý
Các chứng bệnh tâm lý xã hội thì phương pháp tâm lý trị liệu được áp dụng thứ 2 sau thuốc. Việc sử dụng liệu pháp tâm lý giúp bản thân người bệnh sẽ nhận thức được mức độ nghiêm trọng của các tình huống xã hội.
Việc nhận được sự can thiệp từ các bác sĩ tâm lý sẽ giúp cho người bệnh có những thay đổi tích cực và phát triển thêm kỹ năng mềm giúp thoải mái tự tin hơn trong các mối quan hệ xã hội.
Liệu pháp hành vi nhận thức gồm 3 giai đoạn chính:
Giai đoạn 1: Làm quen với những tình huống gây ra tâm lý sợ hãi và căng thẳng
Giai đoạn 2: Tăng mức độ sợ hãi của các tình huống bằng cách tăng nguy cơ bị người khác phê bình. Cách này có thể giúp bản thân người bệnh có thể tự kiểm soát cảm xúc xấu hổ khi nhận được lời nói và ánh mắt chỉ trích.
Giai đoạn 3: Rèn luyện các kỹ năng nhận thức khách quan về lời phê bình, chắt lọc thông tin để tiếp nhận. Ở giai đoạn ngày người bệnh sẽ được hướng dẫn kỹ năng thở sâu và một số liệu pháp để có thể không chế sự lo âu.
Việc trị liệu tâm lý sẽ kéo dài khoảng 12 tuần, thời gian này người bệnh sẽ có sự tương tác, luyện tập với bác sĩ để thay đổi nhận thức và hành vi. Đây được xem là phương pháp trị liệu an toàn được nhiều người lựa chọn
Chế độ sinh hoạt chăm sóc
Ngoài sử dụng thuốc hay can thiệp tâm lý thì chế độ ăn uống sinh hoạt cũng có tác động và ảnh hưởng đến người bệnh. Để giảm đi các triệu chứng rối loạn lo âu thì người bệnh hay người chăm sóc cần có lộ trình rõ ràng về chế độ dinh dưỡng, đời sống sức khỏe thể chất tinh thần giúp người bệnh giảm căng thẳng lo âu.
Chế độ ăn uống
Nên lựa chọn các loại thực phẩm tươi sạch giàu vitamin A, E, C, protein các thực phẩm giàu đạm để có được thực đơn ăn uống dinh dưỡng phù hợp nhất. Bên cạnh đó hạn chế đồ dầu mỡ, cay nóng khiến cho tình trạng người bệnh thêm căng thẳng cũng như phát sinh thêm một số bệnh khác như tim mạch, mỡ máu,…
Ưu tiên các loại nước ép từ trái cây như nước ép củ quả, nước cam, táo,…hạn chế các đồ uống như trà sữa, cà phê, rượu bia. Để đảm bảo cơ thể có được nguồn khoáng chất vitamin thuần tự nhiên nhất.
Chế độ sinh hoạt
Ăn đúng bữa, ngủ đúng giờ. Nên ăn đủ 3 bữa/ngày, uống từ 1,5l nước/ngày, ngủ đủ 6 – 8h/ngày để có được sức khỏe trạng thái tốt nhất. Loại bỏ các thói quen như ăn sai bữa, ngủ quá muộn nhịp sinh học bị đảo lộn
Luyện tập thể dục thể thao
Đối với người mắc bệnh thì cần có kế hoạch luyện tập thể dục thể thao tham gia các bộ môn như yoga, thiền, chạy bộ, bơi lội, đạp xe,…mỗi ngày từ 30ph – 1 tiếng để có được tinh thần thoải mái, nâng cao sức khỏe, giảm sự trễ ở các cơ khớp
Tham gia các hoạt động xã hội
Việc tham gia các hoạt động xã hội, các câu lạc bộ cộng đồng sẽ giúp người bệnh thêm phần tự tin, cải thiện được các kỹ năng giao tiếp hạn chế được chứng ám ảnh xã hội. Thêm tích cực, lạc quan có được tinh thần vui vẻ nhất.
Những lưu ý về rối loạn lo âu xã hội
Chứng rối loạn lo âu xã hội khá nguy hiểm bởi nó ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống. Có khoảng 36% người mắc Social Anxiety không thể tìm kiếm được sự hỗ trợ cho đến khi triệu chứng này đã kéo dài ít nhất 10 năm
Những người mắc triệu chứng này có thể tìm đến ma túy, rượu bia các chất kích thích để giải tỏa lo lắng, căng thẳng, giúp có được tương tác với xã hội.
Người mắc rối loạn lo âu xã hội ở mức nghiêm trọng có thể có suy nghĩ tự tử , hay tiêu cực về một vấn đề nhỏ, luôn ở trạng thái bất mãn.
Những người thân có người mắc rối loạn lo âu xã hội cần đồng hành, chia sẻ, giúp đỡ họ để họ dễ dàng cởi mở, chia sẻ, tự tin hơn trong giao tiếp
Tạm kết
Chứng rối loạn lo âu xã hội Social Anxiety được biết đến là chứng bệnh phổ biến trong thời gian hiện nay. Khi đời sống xã hội con người có nhiều sự thay đổi những áp lực căng thẳng khiến họ có những nỗi sợ, ám ảnh về tâm lý. Trên đây là những thông tin giải đáp về Social Anxiety là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị tại nhà. Hy vọng với những kiến thức trên đã giúp cho bạn có cái nhìn tổng quan nhất về chứng bệnh này. Theo dõi BantinZ nhiều hơn để cập nhật thêm nhiều thông tin hay ho, đời sống của giới trẻ nhé!
